Dlaczego zima jest tak uparta? Gdzie ta wiosna?

Mroźny poranek w Żarach - 23.03.2013

Mimo, że wiosna już trwa od 3 dni zima nie ma zamiaru odejść. Dzisiejsze południe pokazuje jak mroźno potrafi być mimo wysoko święcącego słońca. O godzinie 12:00 w przybliżeniu w porze górowania słonecznego jest -4 st C. Czegoś takiego jeszcze nie notowałem. Postaram się nieco przybliżyć przyczyny tak nietypowej sytuacji. Tak jak pisałem w ostatnim artykule przed nami kolejna fala zimnego powietrza. Minionej nocy spłynęła kolejna porcja, mroźnego powietrza. Do tego nasila się ostry, wschodni wiatr powodujący zamiecie śnieżne. Dlaczego tak się dzieje? 

Wszystkiemu winna jest rozwinięta oscylacja arktyczna. Wyż, który rozwija się nad Arktyką rozbudowuje się nad północnym Atlantykiem, a także nad Skandynawią. To powoduje silną blokadę cyrkulacji. Po prostu ciepłe masy polarnomorskie są nadal spychane na południe i częściowo zachód Europy. Na froncie, który przy obecnej sytuacji jest hybrydą frontu arktycznego i polarnego ( gdyż mroźne masy sąsiadują ze zwrotnikowymi) tworzą się układy niżowe, które rozdzielają masę zwrotnikową od arktycznej. W marcu to zjawisko wystąpiło już 2-3 razy. Najefektowniej wygląda to obserwując niże przemieszczające się nad wschodnią Europą. Oto przykład z ubiegłego tygodnia jeszcze. Kolorami zaznaczona jest temperatura mas powietrza na wysokości ok 1,5 km (850 hPa). Linie to izohipsy łączące punkty o tej samej wysokości powierzchni izobarycznej względem poziomu morza. Niższa wartość oznacza niż.

Niż z dnia 15.03.2013 - fragment mapy modelu numerycznego
(źródło:wetterzentrale.de)

Nawet nie trzeba wspominać o tym jak aktywne potrafią one być na takim kontraście termicznym. Sytuacja zaostrzających się zim dotyczy całej północnej półkuli i powtarza się w ostatnich kilku latach. Obserwując już pogodę w Żarach od 2009 roku temperatura roczna spada – zimy stają się mroźne i długie. Temperatura spadła już o około 2 st w porównaniu z najcieplejszymi latami. Czyżby kończył się ten nadzwyczaj ciepły okres jaki do tej pory mieliśmy? Czyżby czekało nas teraz kilkanaście lat mroźnych zim? Można tylko spekulować. Nie mniej jednak to co się dzieje obecnie nie wystąpiło najprawdopodobniej od kilku dziesięcioleci. Często słyszę porównania obecnego marca do tego z lat powojennych. Tegoroczny marzec w moich zapiskach będzie zdecydowanie najmroźniejszy jaki zanotowałem. ( Za tydzień opublikuję dokładne statystyki )

W tym punkcie można zadać pytanie: jaka będzie tegoroczna wiosna i lato. Rzekomo, aby to określić trzeba spojrzeć na przebieg aury w marcu. No dobra. Zróbmy więc małe porównanie. Do tej pory sprawdzało mi się to, że po mroźnych zimach lata bywały gorące. Weźmy na początek rok 2003 i 2006 – dwie mroźne zimy. Jaki był wtedy marzec? W 2003 roku był ciepły marzec z temperaturą nawet 20 st. Lato było u nas gorące – na zachodzie Europy bardzo upalne. W 2006 sytuacja wyglądała zupełnie inaczej. Marzec był śnieżny, ale nie tak mroźny. Latem mieliśmy kilka długotrwałych fal upału. Temperatura często przekraczała 35 st i było nadzwyczaj sucho. Tak więc można by wyciągnąć wniosek, że tegoroczne lato będzie wyjątkowo upalne. Schody się jednak zaczynają, gdy weźmiemy rok 2010. Wówczas zima była bardzo mroźna i bardzo śnieżna. Obecna przy tamtej to zima normalna. Marzec był jednak odwrotnie niż obecnie zimny w pierwszej dekadzie, a potem wyjątkowo ciepły. Temperatura maksymalna przekraczała 2 razy 23 st. Wiosna nie była za ciepła. Lato kapryśne, ale przez 3 tygodnie było upalnie i sucho. W 2011- też mroźna zima, marzec normalny. Wiosna dość ciepła, ale w maju mieliśmy zimowy incydent. Lato było deszczowe, ale w normie temperaturowej. W 2012 roku: marzec w normie, ale w połowie miesiąca przyszła fala ciepła, jak w 2010 roku. Jakie było lato? Ciepłe, często zdarzały się upały, ale występowało nadzwyczaj wiele burz, przynoszących sporo deszczu. Stosunkowo  umiarkowane lato było w roku 2009. Marzec był też normalny.

Tak więc nie można jednoznacznie określić jaka będzie pogoda. Wiele się obecnie mówi o tym jakie będą konsekwencje takiej sytuacji na kolejne miesiące. W 2010 roku oscylacja północna przedłużała się na miesiące letnie. W 2006 roku przez większą część marca zalegało więcej śniegu niż obecnie, a lato było bardzo gorące. Mamy więc nie jako sytuację odwrotną. Jest jednak jedna prawidłowość póki co: normalny marzec = normalne lato, nienormalny marzec = nietypowe lato. Czyżby? Zobaczymy. Jak na razie obecna sytuacja nie jest standardowa. Obecny marzec z moich zapisków najbliżej przypomina ten z 2006 roku, ale jest o wiele mroźniejszy. W roku 2006 wiosna przyszła na przełomie marca i kwietnia. Obecne prognozy długoterminowe są także zbliżone: Na początku kwietnia może się zrobić bardzo ciepło. Nie mniej jednak jeszcze trzeba poczekać. Modele mają bowiem to do siebie, że zmieniają znacząco wyleczenia tym bardziej im dalej sięga prognoza. Jeszcze wczorajsze wyliczenia dawały w pierwszych dniach kwietnia temperaturę rzędu 22 st. Za wcześnie więc pisać o tym więcej. Obecnie można być pewnym, że kulminacja mroźnej aury jest teraz i najbliższa noc może drugi raz być z temperaturą rzędu -15 st. W nowym tygodniu bardzo stopniowo zacznie się ocieplać. W połowie tygodnia nawet będzie odwilż, ale nocami wszystko ponownie będzie zamarzać. Powinno być więcej pogodnego nieba w tym okresie. Tak więc zima jeszcze trochę potrwa. Na koniec więc dodam coś na poprawę humoru – jedne z ostatnich wyliczeń widzących wiosnę na początku kwietnia z nietypowym komentarzem. Tego się trzymajmy.

Nowa stacja meteorologiczna uruchomiona! Zima prędko nie odpuści.

Wiatromierz automatycznej stacji

Po wielu latach prowadzenia zapisków w sposób tradycyjny i bardzo skromny nadszedł czas na inwestycję w postaci automatycznej stacji pogodowej. Od teraz dane pogodowe prezentowane na blogu będą bardziej precyzyjne i dotyczyć to będzie wielu parametrów jak wiatru, temperatury, wilgotności, opadów, czy ciśnienia. Tak więc polepsza się jakość mojego posterunku obserwacyjnego i pomiarowego. 

Podsumowując, miniony tydzień okazał się najmroźniejszym od grudnia zeszłego roku. Temperatura w środę (13.03) spadła do -15 st. C. Spadło ponownie ponad 10 cm śniegu. Niestety wbrew wcześniejszym zapowiedziom to jeszcze nie koniec. W nowym tygodniu co prawda ociepli się nieco, ale często będą występować opady śniegu, szczególnie w nocy z poniedziałku na wtorek. Od wtorku mogą też pojawiać się okresami opady deszczu ze śniegiem. W dzień temperatura będzie dodatnia, do około 2-4 st, ale w nocy wszystko będzie zamarzać, bo temperatura spadać będzie do 0/-3 st. W połowie tygodnia mogą się pojawiać także opady o charakterze konwekcyjnym (krótkie, ale chwilami mocne)

Wszystko dlatego, że nad północną Europą nieustannie gromadzą się bardzo mroźne masy powietrza. Ocieplenie, które w najbliższych dniach będzie chciało wkroczyć nad Polskę będzie wypierane – ośrodki niżowe zamiast nad północną Europę trafiać będą nad Polskę. Dlatego czeka nas zmienna i nieprzyjemna aura, niewiele mająca wspólnego z rozpoczynającą się niebawem wiosną. W Wielkim Tygodniu mogą powrócić ponownie większe mrozy. Wiosna odwlecze się więc najprawdopodobniej do początku kwietnia.

Przed nami zimny tydzień - poprzedzi go aktywny niż.

Wiosna coraz bliżej (zdj. archiwalne)

Zgodnie z zapowiedziami - w ostatnich dniach panowała piękna pogoda z wiosenną temperaturą maksymalną sięgającą w środę 15 st. Poranki jednak były mroźne, do 4-5 st poniżej zera. Niestety jak to bywa w naszym klimacie marzec bywa bardzo niestabilny i dlatego teraz zaczyna się zimniejszy okres.

Po 15 st w środę (06.03) zaczęło się ochładzać i już w piątek (08.03) temperatura maksymalna wynosiła 0 st. Tak silne wahania temperatury są bardzo typowe dla wczesnej wiosny, choć zdarzają się dość rzadko. Obecnie (09.03) pogoda jest względnie spokojna, bo przy pochmurnym niebie jeszcze nic ciekawego się nie dzieje. Zacznie się to zmieniać w kolejnych godzinach, kiedy znad Niemiec wkroczy aktywny niż.

Najpierw w nocy zacznie padać śnieg. Do rana może spaść do 5 cm. Opady będą pochodzić z ciepłego frontu, więc w ciągu dnia opady zmienią się w deszcz, a temperatura podskoczy do nawet 7 st. Będzie to przejściowe ocieplenie. W poniedziałek w ciągu dnia opady deszczu przejdą ponownie w śnieg. Prognozowana sytuacja na najbliższe 48 godzin jest specyficzna, gdyż ten niż powstając na mocno zaostrzonym termicznie froncie jest trudny do prognozowania. Możliwe, że nawet zaskoczy nas burza, choć wydaje się to na chwilę obecną mało prawdopodobne. Jednak przy tej sytuacji nie można wykluczyć niespodzianek.

W kolejnych dniach do przyszłego weekendu panować będzie łagodna zima, z dość częstymi opadami śniegu. Nie można wykluczyć przypadków silniejszych opadów śniegu, zwłaszcza w połowie tygodnia, bo sytuacja nadal będzie dynamiczna. Cieplej zrobi się w okolicach 20 - go marca na symboliczne przywitanie wiosny.

Omawiany niż  (09.03) na aktualnych zdjęciach satelitarnych: (Źródło: www.sat24.com)

Po prawej stronie widzimy zachodnią Polskę pod chmurami warstwowymi, a centrum niżu nad Holandią. Ciekawszą częścią dla łowcy burz jest pogodny obszar na południu Niemiec i nad Francją, gdzie zalega ciepła masa polarnomorska, charakteryzująca się pewną chwiejnością, co widoczne jest pod postacią chmur kłębiasto-deszczowych. Większe układy dają burze. Jutro (10.03) burze mogą się pojawiać także nad Saksonią, stąd niewielkie szanse - oceniam je na 10-15 proc, że wieczorem lub w nocy dojdą do granicy z Polską.

Podsumowanie lutego i nieco o prognozach na kolejne 2 tygodnie.

Minął już drugi miesiąc roku 2013. Zapisał się jako zwyczajny, zimowy miesiąc. Tak jak poprzednie tak i w tym przypadku dominowała pochmurna i wilgotna aura. Zdecydowanie przeważały opady śniegu, deszczowe pojawiały się jedynie w pierwszych dniach i pod koniec miesiąca.

W lutym wyraźnie zaznaczyły się 2 fale chłodu. Pierwsza nadeszła po ociepleniu z początku miesiąca i trwała półtora tygodnia. Charakteryzowała się częstymi opadami śniegu, także konwekcyjnymi. Najciekawszy incydent miał miejsce o poranku 6-go dnia, kiedy przez 2 godziny nad regionem przechodziła śnieżyca pochodzenia konwekcyjnego. Pozostawiła po sobie od 5 do ok. 10 cm śniegu. Ciekawości tego zdarzenia dodaje fakt, iż w rejonie Bogatyni była to komórka burzowa. Między tą falą ochłodzenia a kolejną było niewielkie ocieplenie. Temperatura nieznacznie przekraczała 0 st, śnieg wolno topniał. Potem jednak ponownie zaczęło się ochładzać i to drugie ochłodzenie było lżejsze pod względem mrozu, ale spadło najwięcej śniegu w czasie tej zimy. Pod koniec ochłodzenia leżało do 22 cm śniegu. Końcówka lutego, to już pierwsze oznaki zbliżającej się wiosny - nietypowe ocieplenie nadchodzące od wschodu. Średnia miesiąca to ok. 1 st powyżej zera.

Generalnie luty był wilgotny, ale suma opadowa był niższa niż w styczniu, bo tylko 58 mm, czyli w granicach normy. 

Tym czasem marzec rozpoczął się poprawą pogody -  w końcu wyszło słońce i w sobotę (02.03) zrobiło się naprawdę przyjemnie. To początek poprawy pogody, która w nowym tygodniu zafunduje nam dawkę wysokich temperatur. Możliwe, że zobaczymy nawet 15 st w okolicach połowy tygodnia. Marzec może być ciekawszy, gdyż po tym ociepleniu - nie jest to całkiem odległa prognoza, bo już po następnym weekendzie może   ponownie zaatakować zima i to całkiem mocno.